Program Sanatı

EVİN İLYASOĞLU 

Allegro

Senfoni orkestralarımızda nasıl program düzenlenir? 
Bazı senfoniler orkestrayı eğitmek amacıyla çaldırılır. Örneğin birçok büyük şef Beethoven’in 9 senfonisini birden aynı mevsim içinde çaldırtmıştır. Çünkü çalanların da dinleyenlerin de öğreneceği çok şey vardır.

Klasikleşmiş konser şablonunda bir uvertür, bir solistli eser, ikinci yarıda da bir senfoni yer alır. Ama bu kesin kural değildir. Bölüm başına 40-50 dakika ayrıldıktan sonra o sürenin içine sadece uzunca bir konçerto ve bir senfoni konabilir. Bazen post-romantik bir besteci varsa sadece onun eseri çalınır. O konserde ara yoktur. Çünkü BrucknerMahlerR. Strauss gibi 19. yüzyıl sonu post-romantiklerin nice yapıtı konserin tüm süresini, iki saate yakın kaplayabilir. O zaman da dinleyici konser fuayesinde sosyalleşemez!

Orkestraların yönetimleri aynı bestecinin art arda gelmemesine dikkat eder mi? Bazen ünlü şefler yönettikleri orkestranın gücünü sergilemek için solistli konserler yerine her iki bölüme de solistsiz, senfonik yapıtlar yerleştirirler. Konserin bütününde bir dil birliği, bir ortak payda olması önemlidir. Dinleyici çağdaş yapıtları sandviç halinde duymaya alışsa da bunun da abartılmaması, klasikleşmiş eserlerin araya sıkıştığında çok yeni eserlerin dikkatle seçilmesi gerekir. Tematik konserler, örneğin “Akdeniz esintileri” bazen üst üste konulur. Bu da dinleyicinin hayal gücünü sınırlayabilir. Birilerinin anısına konser yapmak, o kişilerin sevdiği parçalardan mı örülüdür, o kişiyi hatırlatmak için midir, yoksa yaşasaydı asla dinlemeyeceği eserleri mi içerir?

Şefin veya solistin bir süre sonra yurtdışındaki başka bir merkezde icra edeceği eser önceden burada çaldırıldığında programın diğer eserleriyle nasıl bağdaştığı dikkate alınır mı? Hemen her konser salonumuzda özellikle bu yıl “milli”(!) bestecilerimizden Şostakoviç’e bol bol yer ayrılmıştı. Bestecinin hikâyesi acıklıdır, eserleri coşkuludur, büyük orkestranın renklerini güzel kullanır, ritmik ve melodik buluşlarıyla izleyiciyi kucaklar. Ama neredeyse her hafta İstanbul’un bir köşesinde kendisine rastlamak da biraz abartı olmaz mı?

Geçen hafta İDSO’nun konserini Raoul Grüneis yönetti. Bu değerli şefi, İDOB’u yönettiği dönemden biliyoruz. Post-romantiklerin, Wagner’in üstadı. Büyük orkestrayı iyi tanıyor. İlk yarıda İDSO’nun eşliğindeki Beethoven’in Üçlü Konçertosu’nda, Bosphorus Trio (Özgecan GünözÇağlayan ÇetinÖzgür Ünaldı) birbirlerini dinleyerek ve çaldıkları eserin keyfine vararak bize de aynı keyfi yaşattılar. İkinci yarıdaki Richard Strauss’ın Ev Senfonisi büyük orkestranın renklerini yansıtsa da, o dantel gibi Beethoven üstüne ağır bir ruh hali sundu.

28.2.2018 Cumhuriyet


Yazarın Diğer Yazıları

  • Yeşim Gürer Oymak
  • Hangi Bach?
  • Düşler, Gezegenler Ve Bifo
  • İstanbul’un En Eski Orkestrası
  • ‘Çıkrıkçılar Yokuşu’
  • İyi Akşamlar İstanbul
  • Pembe Gözlüklü Baritonumuzu Yitirdik
  • Festival İstanbul’a Yaz Getirir
  • Don Kişot’u Tanır Mısınız?
  • Bach, New York Filarmoni’nin Başına Gelse
  • İDSO’dan Özenli Bir Dinleti
  • Yeni Yıla Valslerle Başlamak
  • 2018’deki Müzik Dünyamız
  • Eski Yıldan Yeni Yıla
  • Batur ‘Sahici’ Bir Aydındı
  • Zehra Yıldız: Kayan Bir Yıldızdı
  • Can Çakmur’a Birincilik
  • Bir İstanbul Hanımefendisi
  • Onuncu Yıl Marşı Hep Gündemde
  • Oda Müziğinin Sıcaklığı
  • Gençler Artık Büyüdü
  • Hayata Dokunmak
  • Zaman Geçer Müzik Kalır
  • İstanbul Müzikle Rengârenk
  • İlhan Usmanbaş
  • Filarmoni Derneği Yeniden
  • Genç Müzikçilere Fırsatlar
  • Leyla Gencer’in Kraliçeleri
  • Gürgün Hanım
  • Bernstein 100 Yaşında
  • Aspendos, Efes, Gümüşlük
  • Bachçede E Yaz Festivali
  • Besteci Kadınlar
  • Bodrum Kalesi Kadar Değerli Festival
  • Traviata’nın Neşesi ve Hüznü
  • Mimar Sinan Konservatuvarı
  • İstanbul Festivalinin Ardından
  • Verdissimo
  • Maisky’ye Başarı Ödülü
  • Festival Doludizgin
  • İstanbul’un Festivali Başlıyor
  • Festival Kentle İç İçe
  • Leyla Gencer’in Dehası
  • Kuş Seslerini İncelemek
  • Arada Çıkanlara Sitem
  • Bir Tatlı Huzur
  • İstanbul’un İki Orkestrası
  • Ankara’nın Tarihi Festivali
  • Bir Kültür Vahası: Eskişehir
  • İstiklal Marşı
  • İki Büyük Konser
  • Müziği Anlamak
  • Program Sanatı
  • 46. İstanbul Festivali Kapıda
  • Çağdaş ve Zengin Bir Dinleti
  • Onu Müzik Kurtarmıştı
  • Mozart Hiç Yaşlanmıyor
  • Uğur Mumcu Anısına
  • Uçarcasına Dinletiler
  • Biraz Coşku Biraz Nefes
  • Yeni Kitaplar Arasında
  • Yeni Kayıtlar
  • Müzik Müzeleri
  • Debussy’nin Buğulu Müziği
  • Luzern Piyano Festivali’nden
  • Verika Kanatlanıp Uçtu
  • Ülkemizin Aydınlık Yüzleri
  • AKM Karanlıktan Nasıl Kurtulacak?
  • Musiki Birdir ve Muazzam Bir Kubbedir
  • BİFO Yeni Mevsime Hızlı Başladı...
  • Cemal Reşit Rey’e Saygı
  • Leyla Gencer’in İzinde
  • Konserleri Nasıl Seçersiniz?
  • Seher Tanrıyar'ın Ardından
  • Yeni Mevsim, Yeni Konserler...
  • Yitirdiklerimizin Yeri Dolmuyor
  • Nil Kocamangil Çalıyordu, Sanki Başka Bir Gezegendeydik...
  • Bodrum ve Müzik...
  • İnsan Beyninin Özgür Yaratısı Musiki
  • Fazıl Say’a ECHO Ödülü
  • Tomris Öziş’i Tanıyor Musunuz?
  • Philip Glass ve Adnan Çoker
  • Selim İleri’den Müziksel Anlatım
  • Yaz Festivalleri Başlarken...
  • Goerne, Fazıl ve Glass...
  • Festivalin İkinci Haftasından İzlenimler
  • Sıra Dışı Festival...
  • Acı ile Coşku İç İçe
  • Şimdi Festivaller Mevsimi...
  • Leyla Gencer’in İzinde
  • Ankara’da Gençlerle Görkemli Bir Kapanış
  • Ferit Tüzün’ü Niçin Dinleyemiyoruz?
  • Ankara’da Bahar ve Festival
  • Operalar Leyla Gencer’e Adandı
  • Bilkent’te Müzik Devrimi
  • BİFO Yeni Döneme Hazır
  • Konser Bitti Ama Müzik Bitmedi
  • Festival Kırk Beş Yaşında
  • Bir Ödül ve Mutlu Tınılar
  • Coşkunun Doruğu...
  • Hovardanın Sonu
  • Bu Kışın En Güzel Konseri
  • Yeni Bir Müzik Hareketi
  • İstanbul’un Zengin Müzikleri
  • Cumhuriyet’e Masallar...
  • Fazıl Say’ın Çoğalan Sesi...
  • Müzik Derde Devadır
  • Karanlığı Müzikle Dağıtın...
  • Bifo Konseri ve Zehra
  • İlhan Baran’ı Yitirdik
  • Müzik ve Cesaret
  • İdil Biret İle Başka Bir Âleme Yolculuk
  • Üniversite ve Sanat...
  • Veriko’ya Binlerce Alkış
  • Klasik Müzikte Hareketli Günler...
  • Canlı Yayında Wagner Operası
  • Bir Zamanlar Operamız...
  • Bilkent Yeni Mevsime Hazır
  • Umutlu Mevsim
  • Üç Kültür İnsanının Ardından...
  • Çellosunda Aşk Acısı Var
  • Bodrum’a Yıldız Yağmuru
  • Müzikle Kanatlanmak
  • Bugünlerde Müzik Dinlemek
  • Gümüşlük Festivali Doğayla Kucaklaşıyor
  • Usmanbaşlar Kentsel Dönüşümde
  • Festivalin Ardındaki Coşku
  • Gerçek Bir Yaz Festivali
  • Marinada Bir Yaz Festivali
  • Festivalde Görkemli İlk Hafta
  • İstanbul’un Festivali Başlıyor
  • Leyla Gencer’i Anmak
  • Nicola Benedetti ve Karim Said
  • Uluslararası Olabilmek
  • Hayalleri Gerçek Oluyor
  • Piyanistler Şöleni
  • Hüzün ve Müzik
  • Gençlik Pırıl Pırıl
  • Çağdaş Müziğimizin Tarihi
  • CD’lerle Mutluluk Pencereleri
  • BİFO’nun Viyana Zaferi
  • Ezber Bozan Festival
  • Eve Dönmek Gibi Bir Şey
  • Program Konserin Kalbidir
  • Müziğe Teslim Olmak
  • Modernizmin Cumhurbaşkanı Öldü
  • Yılın Adamı: Usmanbaş
  • Beethoven 245 Yaşında
  • İnsana Dokunan Yorumlar
  • Allegro’dan Adagio’ya
  • ‘Minimalizm’in Minimal Devinimi
  • İki Piyanist İki Söylem
  • ‘İstanbul’da Çalmayı Çok Sevdim’
  • Borusan Quartet 10 Yaşında
  • Onuncu Yıl Marşı’nın Notasına Gelenler...
  • Genç Kemancıdan Uluslararası Başarı
  • Çellonun Büyülü Tınısı
  • İstanbul Uyanıyor
  • Gizli Kahraman: Muhittin Sadak
  • Boğaz’da Bir Yalı ve Klasik Müzik
  • Müzikten Korkmayın
  • Leyla Gencer’in Gençleri...
  • Bodrum’da Müzik Tınıları
  • Sanat Dallarını Bir Araya Getirmişti
  • Her Şeyin Başı Bach
  • ‘İyi ki Kemanım Varmış’
  • Marina Festivale Hazır
  • ‘Orkestra’mızın Çoksesli Yüzü
  • Fazıl’dan Yeni Şarkılar
  • Orff Metodu ve Biz...
  • Gümüşlük’te Nota Rüzgârı
  • Müzikte Değer Çıtamız Bu Konserlerle Yükseldi
  • Festivalin Doruk Haftası
  • Bir Dörtlü Tek Nefes
  • Festival Coşkuyla Sürüyor
  • Berlin Filarmoni Şefini Seçemedi
  • Leyla Gencer Anısına ‘Aida’
  • Kamusal Alanın Nota Defteri
  • Venedik’te Kentle Tümleşen Sanat
  • Bütün Alkışlar Hayalet’e Gitsin!
  • Ankara’da Gençlik Coşkusu
  • Yaratıcı Bir Aydınımızı Yitirdik
  • Romantizm Doruktaydı
  • Müzik ve Çanakkale...
  • İDSO Nostaljisi...
  • ‘Nefes Kesen’ Kemancı...
  • Bir Müzik Dostuydu
  • Kar Bitti, Müzik Yağıyor
  • Özgecan’ın Çocuksu Sesi
  • Cemal Reşit Rey’in Kapısı Kapalı
  • Aynı Şarkıları Söylerdik...
  • Klasisizm ile Romantizm
  • Operanın Hafifmeşrep Kızı: Operet
  • 2015’i Gençlere Adayalım
  • ‘Flüt Erkeksi Bir Güç’
  • Hüzün ve Beethoven
  • Barok Müziğin Gizli Gücü
  • Festivalin Gizli Teması ‘Gençlik’
  • Ruşen Güneş ve Altın Madalyası
  • İstanbul’da Uçuşan Kemanlar
  • Kandinsky’den Bartok’a
  • İş Sanat’ta Görkemli Açılış
  • Cumhuriyetin 91. Yılında Müzik...
  • ‘Aykırı’ Düşünürün Zengin Dünyası
  • Önemli Sanatçılar, Üst Düzey Konserler
  • Yunus Emre ile Yücelirken
  • Mersin’den Yükselen Sesler
  • Çağıyla Barışık Olmak
  • Çoksesli Bir Sergi
  • Özgeçmişi TÜSAK’a Yansımalı
  • Bodrum Kalesi’nde ‘Kamelyalı Kadın’
  • Jose Cura ve Fatma Said, Ege’yi Fethetti
  • Müzik Sınır Tanımıyor...
  • ‘Doğu’yu Vaat Ediyor’
  • Dünyanın Tüm Kıtalarında
  • Çok Yönlü Bir Yaratıcı
  • Müzikle Değişen Yaşamlar
  • ‘Sait Faik’ Ses Getirdi
  • ‘Kültür Bütçeleri Kısılmamalı’
  • Festivallerde Polonya Damgası
  • Festivaller Arasında Işınlanmak
  • Festivaller Art Arda Başlarken
  • Klasik Müzik ve Yas
  • Gökyüzünü Saran Ağıtlar
  • Tarihi Mekânlarda Konser Keyfi
  • Tılsımlı Gençler
  • Müzikte Yeni Sesler
  • Beethoven’ın Derin Etkileri
  • Büyücü Bir Şef
  • ‘Jül Sezar’ Operası İlk Kez Sahneleniyor
  • Bruckner Dinlerken...
  • Richard Strauss Yılı...
  • Ayşegül Sarıca’yı Ne Kadar Tanırsınız?
  • Karşıyakada Şenlik Var...
  • Her Kuşağa Sesleniyor
  • Kediler Haftası...
  • ‘Onunla Bir Çağ Kapandı’
  • Gerçek Bir Efsane Dinledik
  • Lied Söylemenin Ayrıcalığı
  • Zorlu Center’da İki Dinleti
  • Geniş Kitleye Klasik Müzik
  • 2013’e Acıyla Veda
  • Batı-Doğu Barok Tınıları
  • Argerich ve Kremer Şöleni
  • İki Değerli Kitap
  • Salon Yoksa da Müzik Var
  • Pekineller’in Ödülü...
  • Cumhuriyet ve Müzik
  • Kentle Tümleşen Festival...
  • Yeni Bir Müzik Dünyası: Zorlu Center
  • Beethoven Fırtınası
  • Özgürlüğün Simgesiydi
  • Fazıl, Benyamin için çaldı
  • Yeni Sezon, Yeni Umutlar
  • Bravo Cem Mansur
  • Gheorghiu Turgutreis’i Fethetti
  • Hadi Festivale, Hadi Bodrum’a
  • Bahar Ayini Kutlamaları
  • Yeni Yasa Yeni Tasa
  • Kontrbaslar ve Enfeksiyoncular
  • ‘Geç ve genç ölmek isterdi’
  • Festivalde Ünlüler Haftası
  • Müziğe ve Sanatçıya Saygısızlık
  • Borusan Quartet’ten Tarihi Kayıt
  • Pekineller ve Penderecki'ye İKSV'den Ödül
  • New York Filarmoni Fırtınası
  • İlkyaz Konserlerle Rengârenk
  • Çağımızın Sanatçısı Fazıl Say
  • Barselona’da ‘Korkunç İvan’
  • ‘Çekişmelerden Uzak Bir Şef’